Kiwibessen
Menu Kruisbessen Proeftuin Website


Kiwibes

ook wel "Minikiwi genoemd (Actinidia arguta)

 

 
Kiwibes luistert naar de wetenschappelijke naam Actinidia arguta en is hiermee een neefje van de meer bekende kiwi (Actinidia deliciosa en A. Chinensis) met zijn welbekende behaarde vruchten.
Hiermee geven we al een duidelijk onderscheid aan. De kiwibes is inderdaad kaal en heeft een zachte schil bij rijpheid, en kan dus zo gegeten worden. De kiwibes is wel kleiner en haalt de grootte van een kruisbes met andere woorden zowat 2 – 5 cm. Een ander belangrijk onderscheid is dat de vruchten wel vlot afrijpen onder ons klimaat. Men kan meestal rijpe kiwibessen uit de tuin oogsten vanaf medio september tot medio oktober.
  Er zijn verschillende rassen van de kiwibes gekend (mmestal kruisingen met andere soorten). Ze zijn bijna allemaal tweehuizig, met andere woorden ze hebben mannelijke en vrouwelijke bloemen op aparte planten. Deze planten zijn enkel uit elkaar te kennen op het moment dat ze bloeien, of vruchten dragen. Beide soorten bloemen hebben witte tot soms wat crèmekleurige bloemen van zowat 2-3 cm groot. De bloemen zitten meestal in groepjes tot wel zeven bloemen bij elkaar. Deze bloemen ontstaan staats in de bladoksels van de nieuwe scheuten in mei. De bloei valt meestal einde mei, begin juni. De mannelijke bloemen hebben meestal donker gekleurde meeldraden en geen stamper. Het vrouwelijke deel is verschrompeld tot een klein groen bolletje van 1 – 2 mm groot. Vrouwelijke bloemen hebben een duidelijk ontwikkeld vruchtbeginsel met een stamper van meerdere mm lang waarop straalsgewijs de stempels staan ingeplant (vandaar de wetenschappelijke naam van de familie: de straalstempelfamilie - Actinidiaceae).
 
Rassen:
De vruchtvormen van de verschillende rassen variëren van bolrond naar eivormig en van elliptisch tot langwerpig cilindrisch. Het vruchtvlees heeft een meer aromatische, uitgesproken zoete smaak in vergelijking met de ‘gewone kiwi’. Er zitten ook straalsgewijs een ganse reeks kleine pitjes in het meestal groenachtige vruchtvlees. Er zijn echter ook variëteiten met geelachtig tot zelfs bruin-paarsachtig vruchtvlees.

De commerciële teelt van kiwibes staat nog in zijn kinderschoenen en dankzij het vele werk van de Hogeschool Gent en de inspanning van de veiling Profruco wordt de grootschalige teelttechniek verder op punt gezet. Het is hierbij enkel jammer dat de expertise van de kleine Vlaamse gespecialiseerde (boom)kwekerijen over het hoofd worden gezien…

Onze rassen:

Weima is een mannelijke bestuiver die met alle vrouwelijke rassen kan worden inegzet. Bloeit over een periode van gemiddeld 16 dagen.

Weiki: Dit is nog steeds ons voorkeursras. Het is wel de laatste in de rij, maar heeft een erg lekkere smaak en mooi rood aanlopende vruchten. Dit ras werd ontwikkeld op de Hogeschool van Weihenstephan (vandaar Weihenstephan kiwi of 'Weiki'). We verkopen deze vanaf 2004.

Weiki-Geel: Dit is een geelvlezige sport ontstaan uit de Weiki. We hebben deze voor het eerst aangeboden in 2010-2011.

Weiki-Wit: Dit is een witvlezige sport ontstaan uit de Weiki. We bieden deze voor het eerst aangeboden in 2011-2012.

Er erg goed op lijkend is de Spaanse selectie is de ‘Kiwino Rood’ die nog sterker kleurt en ook vruchten geeft van zowat 3 cm.

De Sadowa purpurna is het sterkst rood kleurend ras, maar is in feite een kruising met ….

Geneva is een Amerikaanse selectie en heeft wat kleinere vruchtjes dan de Weiki, maar is twee weken vroeger rijp en heeft ook een rode blos.

Ken’s Red daarentegen kan bruinig tot paars kleuren, maar ook in het vruchtvlees. Dit ras is ook erg aromatisch, maar vaak wat later vruchtdragend in vergekijking met de andere variëteiten. Het gaat om een Nieuw-Zeelandse creatie en is ontstaan door een kruising met A. melandra.

Ananasnaya: Een van de eerste Russische selecties van de kiwibes. We konden die al in 2003 aan onze klanten aanbieden, nog voor de naam 'KIWIBES' werd gelanceerd.

Rogow: Een recente nieuwe introductie van de kiwibes.

Miss Green: Italiaans commercieel ras met vrij grote groene vruchten. We konden die al in 2004 aan onze klanten aanbieden, nog voor de naam 'KIWIBES' werd gelanceerd.

Missionario Chiandetti: Italiaanse selectie met mooie groene vruchtjes. We konden die al in 2004 aan onze klanten aanbieden, nog voor de naam 'KIWIBES' werd gelanceerd.

Jumbo: De grootste kiwibes. Deze groene vruchten zijn cylindrisch en tot 4.5 cm lang. We konden die al in 2005 aan onze klanten aanbieden, nog voor de naam 'KIWIBES' werd gelanceerd.

Kokuwa: Originele Japanse kiwibes. Lekkere groene vruchten soms iets rood aangelopen. Vormt ook fertiel stuifmeel zodat deze ook als eenhuizig kan worden beschouwd en geen aparte mannelijke plant behoeft om vruchten te geven. Beschikbaar bij de Kruisbessen 'Proef'tuin sinds 2009.

Issai is een buitenbeentje doordat deze Japanse selectie eenhuizig is, met andere woorden hij heeft mannelijke en vrouwelijke bloemen op één plant. Anderzijds is het een zwakkere groeier die veel gevoeliger is voor droogte dan de andere rassen. Ook is hij minder winterhard en zijn de vruchten minder groot dan bij de andere rassen. Morfologisch mist hij de typische rode bladstelen en hebben de vruchten een spits onderzijde, zoals typisch voor de A. polygama. Ook de Japanse literatuur is niet duidelijk over de herkomst, en enkel gedetailleerd genetisch onderzoek zal vroeg of laat wel uitwijzen of het om een echte A. arguta gaat of niet. Voor ons is het een leuke instapvariëteit.
Kies je echter voor grotere vruchten, dan zijn de andere rassen een betere keuze.

Vitikiwi®: Selectie die we bekomen hebben uit Polen. Dit ras geeft lekkere groene vruchten 'ZONDER' zaden. Vormt ook fertiel stuifmeel zodat deze eveneens als eenhuizig kan worden beschouwd en geen aparte mannelijke plant behoeft om vruchten te geven. Beschikbaar bij de Kruisbessen 'Proef'tuin sinds 2013.

Nog vele andere rassen zijn gekend en nog vele nieuwe creaties zullen het daglicht zien. Maar ons motto is dat we er eerst zelf enkele jaren mee aan de slag moeten zijn geweest voor we er een oordeel over geven…

Naast de kiwibes, is er ook nog de Siberische kiwi (A. kolomikta). Deze is vaak gekend als sierplant omdat de mannelijke planten vaak gekenmerkt zijn door de veelkleurige bladeren (wit, paars, groen). De vrouwelijke planten geven begin september kleine groene, kale vruchtjes die heerlijk zoet smaken. Nadeel van deze soort kiwis is dat de vruchtjes afvallen als ze rijp zijn. Ze vormen echter een interessante uitbreiding van het kwiseizoen, vooral voor de amateurteler.

Recentelijk werd een ras geselecteerd dat een aantal mannelijke bloemen produceert tussen de vrouwelijke, zodat met één plant men toch tot heerlijke vruchten kan komen. De gekleurde bladeren die af en toe tussen de groene verschijnen zijn dan leuk meegenomen.

Er zijn nog heel wat andere kiwisoorten, maar vaak zijn de vruchtjes onooglijk klein, of zijn ze onvoldoende winterhard, of moeten nog worden getest op hun mogelijkheden. Iets wat we voor u mee trachten op te volgen en te testen.

 

Teeltadvies
De planten zijn sterk groeiende klimplanten. De bloemen worden ontwikkeld op nieuwe kortloten die verschijnen in de oksels van de takken van het vorig jaar.

Het duurt gemiddeld 3 tot 4 jaar voor de kiwibes goed in productie is. Ze blijven doorgroeien en kunnen wel 50 jaar productief zijn.

 

De commerciële teelts is meest volgens een pergola systeem (A). De thuistuinier zal eerder opteren voor een verticaal systeem langs draden of muren (B). Ook kan men de planten langs een paal laten groeien. Deze methodes worden verderop uitgelegd.
A:

Planten:

Na het planten leidt men een centrale tak omhoog tot aan de centrale draad. (A)

B:

1° winter:

Snoei in december de centrale tak tot een 5-tal cm boven de centrale draad (C).

C:

2° winter:

Selecteer de twee sterkste zijtakken en leidt deze langs de centrale draad. Snoei de lengte terug tot zowat 10 knoppen.

D:

3° (en 4°) winter:

Deze knoppen zullen zijtakken geven die vruchthout zullen gaan ontwikkelen. Bindt deze vast op de andere draden en snoei deze terug in juli-augustus om de bloemknopvorming te stimuleren.

E:
Pluk de vruchten wanneer voldoende ontwikkeld (rasgebonden, meestal september)    

Volgende winters:

Snoei een deel van het vruchthout terug tot de eerste zijtak. Hieruit zal een nieuwe vruchttak groeien.
Kort de zijtakken in tot net voorbij de buitenste draad.

F:
Zijscheuten die op de stam ontwikkelen dienen te worden weggeknipt in de zomer. Eventuele te sterke groei wordt best in de zomer weggeknipt. F.
Prieel in de zomer .

Prieel in de zomer (bovenaanzicht)

 

Leivorm (tegen muur, dradenstelsel)
Benodigde oppervlakte: 2 - 4 m x 0.5 m / plant

Vrijstaand (centrale steunpaal nodig)
1 m²/plant

winter 2: snoei op zowat 15 à 20 cm terug (liefst voor 15 januari); zomer: terugsnoeien op zowat 30-50 cm

winter 3: snoei nieuwe groei op zowat 3 à 4 knoppen

 
Onze ervaring
Zelf hebben onze eerste bessen geoogst zowat 15 jaar geleden en de bessen tot in 2007 aan de man gebracht als “mini-kiwis”. Ondertussen hebben we twee teeltmethodes verder ontwikkeld, waarbij een ruimtebesparende methode ons het meest geschikt lijkt voor de liefhebber (zie teeltadvies).
Hoewel de planten, net als kiwi, perfect wintervast zijn bij ons, moet je wel opletten voor late nachtvorst. Immers het jonge groen, dat ook de bloemknoppen bevat, kan wel bevriezen tijdens een late nachtvorst. Na zachte winbters lopen de planten vaak al de tweede helft van maart uit, en dan is de kans op nachtvorstschade niet denkbeeldig. Beschermende maatregelen of een beschutte plaats in de tuin zijn dan ook aangewezen, net zoals voor de bloesem van peer en ander grootfruit....
  Kruisbessen 'Proef'tuin, Bauwerwaan 62, 9930 Zomergem, mail@proeftuin.eu 

©Kruisbessen Proeftuin